Esparello(-de-Moris)
Hieracium morisianum
Asteraceae Compositae
Nom en français : Épervière de Moris.
Descripcioun :Aquesto esparello, pulèu coumuno mai pas toujour bèn couneigudo, fai partido dóu group VILLOSA, presento au nostre soulamen en mountagno. Trachis dins li tepiero roucaiouso e li roucas. Es un Hieracium emé forço fueio de cambo e pu de fueio de baso à la flourido (ipoufiloupodo) emé proun de péu sus l'enflourejado e peréu sus lou dessouto di fueio. Fai partido de l'espèci couleitivo valdepilosum, pamens se destrìo dóu tipe qu'a li bratèio dóu dedins tant primo que li dóu deforo. Se penso qu'aquèsti Hieracium vènon de H. villosum introugressa pèr H. prenanthoides emé si fueio un pau en viouloun (Flora Gallica, op.
cit. p. 444).
Usanço :Couneissèn pas d'usanço particuliero pèr aquelo planto. Escriéure au site se n'en sabès mai.
Port : Grando erbo
Taio : 15 à 40 cm
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Hieracium
Famiho : Asteraceae
Famiho classico : Compositae
Tribu : Cichorieae
Ordre : Asterales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : >6
Ø (o loungour) flour : 13 à 15 mm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 1400 à 2300 m
Aparado : Noun
Remarco : Endemico dis Aup
Jun à avoust
Liò : Tepiero roucaiouso
- Roucas
Estànci : Mountagnard à Aupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropo
Ref. sc. : Hieracium morisianum Rchb.f., 1859
(= Hieracium elongatum Willd. ex Froël., 1838 )
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753